Phẫu thuật u xơ thần kinh: Mục tiêu, phương pháp thực hiện và rủi ro

U xơ thần kinh chưa có phương pháp điều trị đặc hiệu. Hiện nay, phẫu thuật u xơ thần kinh là phương pháp được ứng dụng phổ biến, giúp loại bỏ các khối u xơ thần kinh, giải áp thần kinh và các mô xung quanh.

Bài viết được tư vấn bởi Trung tâm Thông tin Y khoa, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM.

Phẫu thuật u xơ thần kinh không có chống chỉ định tuyệt đối nhưng thường được bác sĩ chỉ định trong các trường hợp khối u xơ thần kinh đã gây ra tình trạng chèn ép hoặc tiềm ẩn nguy cơ làm tổn thương đến cấu trúc thần kinh và các mô xung quanh. Vậy, phẫu thuật u xơ thần kinh là gì? Phương pháp thực hiện ra sao?

Bệnh u xơ thần kinh là gì?

Bệnh u xơ thần kinh hay u sợi thần kinh (Neurofibromatosis) là một bệnh rối loạn di truyền gen trội hiếm gặp, xảy ra khi xuất hiện đột biến gen trên nhiễm sắc thể số 17. Người bệnh u xơ thần kinh thường xuất hiện hàng loạt các khối u (đa số là lành tính) tại bất kỳ vị trí nào trên cơ thể.

Một số khối u xơ thần kinh có thể biến đổi thành khối u ác tính và tiếp tục di căn đến nhiều cơ quan, bộ phận khác nhau. Bệnh u xơ thần kinh bao gồm 3 loại chủ yếu, đó là:

• U xơ thần kinh loại 1 (NF1): Bệnh lý này còn được gọi là Von Recklinghausen. Đây là loại u xơ thần kinh phổ biến hơn cả, tỷ lệ xuất hiện bình quân khoảng 1 trên 2,500 - 3,000 người. Bệnh gây ra các khối u trên hệ thống thần kinh trung ương và ngoại biên, xương, da…
• U xơ thần kinh loại 2 (NF2): Bệnh lý này còn được gọi là u sợi thần kinh song song. Chiếm tỉ lệ khoảng 10% trên tổng số các ca u xơ thần kinh được ghi nhận, tương đương khoảng 1 trên 35,000 người. Xuất hiện phổ biến dưới hình thái là khối u sợi thần kinh thính giác hai bên bẩm sinh (u sợi thần kinh tiền đình).
• Schwannomatosis: Đây là loại u xơ thần kinh hiếm gặp hơn và thường có tính chất gia đình. Bệnh có thể gây ra các khối u lành tính tại vùng cổ, cột sống, xương chậu…

Người bệnh u xơ thần kinh có thể mắc các khối u tại hệ thần kinh trung ương, hoặc u thần kinh ngoại biên. Một số dạng u phổ biến bao gồm:

• U dây thần kinh thị giác: Bệnh u xơ thần kinh loại 1 có thể gây ra các khối u thần kinh đệm hình sao cấp độ thấp và chèn ép dây thần kinh thị giác. Những khối u này thường xuất hiện ở trẻ em khoảng 5 - 10 tuổi. Người bệnh có nguy cơ bị suy giảm thị lực, thậm chí mù lòa nếu không được chữa trị kịp thời và hiệu quả.
• U dây thần kinh tiền đình: Các tế bào Schwann tại dây thần kinh sọ số 8 bị rối loạn và hình thành khối u dây thần kinh tiền đình. Người bệnh có thể mắc khối u dây thần kinh tiền đình ở một hoặc cả hai bên. Trong đó, các khối u dây thần kinh tiền đình hai bên là đặc trưng của bệnh u xơ thần kinh loại 2.
• U màng não: Bệnh u xơ thần kinh loại 2 có thể khiến cho người bệnh bị mắc một hoặc nhiều khối u tại màng não.

• U tủy sống: Bệnh u xơ thần kinh loại 2 cũng có thể gây ra các khối u nội tủy hoặc ngoài tủy sống. Khối u nội tủy thường chèn ép các bó dẫn truyền thần kinh, khiến người bệnh đối mặt với nhiều triệu chứng nghiêm trọng.
• U sợi thần kinh trên da: Khối u mềm và nhô ra ngoài, có thể nhìn rõ cuống u bằng mắt thường. Một số ít khối u có thể phát triển đến kích thước rất lớn, treo trên da, gây mất thẩm mỹ, làm biến dạng cơ thể, khiến người bệnh khó hòa nhập xã hội.
• U sợi thần kinh dưới da: Khối u thường cứng và có hình dạng như các nốt sần ẩn dưới da. Một số khối u phát triển thành “phù voi”, thường gặp ở một cánh tay hoặc một chân.
• U sợi thần kinh dạng Plexiform: Các khối u tập trung thành đám, sờ chắc, xuất hiện phổ biến dọc theo các rễ thần kinh và có thể khiến cơ thể người bệnh bị biến dạng.

Ngoài ra, một số người bệnh u xơ thần kinh có thể mắc các khối u tại vị trí hiếm gặp khác như: tim, bàng quang, đại tràng, cơ quan sinh dục, xương khớp…

Mục tiêu của phẫu thuật u xơ thần kinh

Phẫu thuật u xơ thần kinh không thể điều trị dứt điểm bệnh u xơ thần kinh vì người bệnh luôn có nhiều khối u lành tính tại bất kỳ vị trí nào trên cơ thể. Kể cả khi quá trình phẫu thuật đã loại bỏ được toàn bộ kích thước khối u thì vẫn có nguy cơ u xơ thần kinh xuất hiện trở lại.

Mục tiêu của phẫu thuật u xơ thần kinh chủ yếu là làm giảm các triệu chứng, phòng ngừa nguy cơ tổn thương não, tủy sống, tạo điều kiện để phục hồi những tổn thương thần kinh và mô xung quanh khối u, sinh thiết chẩn đoán bệnh, cải thiện thẩm mỹ… Từ đó, góp phần kiểm soát bệnh, nâng cao chất lượng cuộc sống của người bệnh. (1)

Đối với khối u xơ thần kinh ác tính, khối u có nguy cơ cao tiếp tục di căn đến nhiều cơ quan khác. Trong trường hợp này, mục tiêu phẫu thuật u xơ thần kinh không chỉ giúp giảm đau, hỗ trợ phục hồi chức năng mà còn nhằm kéo dài thời gian sống cho người bệnh. Bên cạnh phẫu thuật, bác sĩ có thể chỉ định cho người bệnh thực hiện xạ trị, hóa trị, áp dụng liệu pháp tâm lý… để nâng cao hiệu quả điều trị các khối u xơ thần kinh ác tính.

Phẫu thuật u xơ thần kinh được thực hiện như thế nào?

Tùy vào vị trí, kích thước của khối u xơ thần kinh, bác sĩ có thể chỉ định phương pháp phẫu thuật phù hợp, an toàn, mang đến hiệu quả tối ưu cho người bệnh. Nếu khối u có kích thước nhỏ, xuất hiện ở vị trí ít nguy hiểm thì có thể tiến hành phẫu thuật laser hoặc đốt điện.

Với các u xơ thần kinh có kích thước lớn hoặc xuất hiện tại vị trí khó phẫu thuật, bác sĩ có thể cân nhắc lựa chọn giữa các phương pháp phẫu thuật như: truyền thống, nội soi, vi phẫu, phẫu thuật bằng robot… Khi đó, cách tiến hành cuộc phẫu thuật u xơ thần kinh có thể khác nhau, đặc biệt là về mức độ gây mê hay gây tê, thực hiện đường mổ, phương pháp tiếp cận và bóc tách khối u, cầm máu…

Với các khối u xơ thần kinh hình thành trong não, tủy sống thì phương pháp phẫu thuật hiện đại, hiệu quả và tăng độ an toàn nhất hiện nay là phẫu thuật bằng robot Modus V Synaptive ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI). Robot có tính năng hòa hình MRI, DTI, CT, DSA… giúp các bác sĩ thấy rõ vị trí, kích thước, hình dạng khối u và cấu trúc thần kinh, mạch máu trong não trên cùng một hình ảnh cả trước, trong, sau mổ. Robot còn hỗ trợ các bác sĩ tiến hành cuộc mổ mô phỏng trên phần mền trước khi mổ chính thức. Từ đó, bác sĩ có thể chủ động chọn vị trí tiếp cận khối u an toàn, tối ưu hóa hiệu quả cuộc mổ và phòng ngừa rủi ro phát sinh.

Thông thường trong một cuộc phẫu thuật u xơ thần kinh có thể gồm các bước như sau: tiến hành gây mê cho người bệnh - mở đường mổ - tiếp cận và bóc tách khối u - cắt bỏ khối u - kiểm soát vết mổ và cầm máu - dẫn lưu vết mổ - khâu hồi phục vết mổ - theo dõi hậu phẫu.

Đặc tính của các khối u xơ thần kinh là dễ tái phát. Vì vậy, có không ít trường hợp người bệnh phải tiến hành phẫu thuật u xơ thần kinh nhiều lần tại cùng vị trí khởi phát khối u.

Phẫu thuật u xơ thần kinh có nguy hiểm không?

Phần lớn các khối u xơ thần kinh là lành tính. Tuy nhiên, lành tính không có nghĩa là không nguy hiểm. Đặc biệt là với những khối u xơ thần kinh hình thành tại các vị trí nguy hiểm, có kích thước lớn, khó phẫu thuật hoặc không thể phẫu thuật. Lúc này, quá trình phẫu thuật u xơ thần kinh có thể tiềm ẩn yếu tố rủi ro, có thể xảy ra di chứng hậu phẫu. Ngoài ra, có khoảng 10% trường hợp mắc khối u xơ thần kinh chuyển đổi từ lành tính sang ác tính. Thông thường, phẫu thuật u xơ thần kinh ác tính có mức độ rủi ro và nguy hiểm cao hơn.

Tuy nhiên, tỷ lệ gặp các khối u xơ thần kinh ác tính hoặc xuất hiện tại vị khó phẫu thuật/không thể phẫu thuật là rất hiếm gặp. Người bệnh có thể yên tâm vì hầu hết các trường hợp phẫu thuật u xơ thần kinh có mức độ an toàn khá cao.

Theo dõi và phục hồi sau phẫu thuật u xơ thần kinh

Sau phẫu thuật u xơ thần kinh, quá trình phục hồi phụ thuộc vào các yếu tố như vị trí, kích thước khối u, phương pháp phẫu thuật, bệnh nền và thể trạng của người bệnh… Thông thường, người bệnh cần tiếp tục điều trị nội trú tại bệnh viện thêm khoảng 5 - 7 ngày sau phẫu thuật. Trong thời gian này, bác sĩ và nhân viên y tế thường xuyên theo dõi các chỉ số sinh tồn của người bệnh như: huyết áp, nhịp tim, nhiệt độ… Đồng thời, người bệnh sẽ được theo dõi tình trạng của vết mổ. Nếu vết mổ có dấu hiệu chảy máu, nhiễm trùng thì phải được xử lý kịp thời. Thông qua quá trình thăm khám, thực hiện các bài kiểm tra vận động đơn giản, bác sĩ có thể đánh giá mức độ tri giác và khả năng hồi phục vận động của người bệnh.

Ngoài ra, sau phẫu thuật u xơ thần kinh, bác sĩ có thể yêu cầu người bệnh tái khám định kỳ. Qua đó, bác sĩ có thể đánh giá về quá trình hồi phục của người bệnh sau phẫu thuật, kịp thời phát hiện các trường hợp u xơ thần kinh tái phát để đề ra phương án điều trị phù hợp.

Phẫu thuật u xơ thần kinh bao nhiêu tiền?

Bệnh u xơ thần kinh gồm nhiều loại khác nhau và có thể khởi phát các khối u tại bất kỳ vị trí nào trên cơ thể. Không những vậy, khối u còn có nguy cơ biến đổi từ lành tính sang ác tính. Do đó, chi phí phẫu thuật u xơ thần kinh cũng có sự khác nhau ở mỗi người bệnh.

Ngoài ra, chi phí phẫu thuật u xơ thần kinh còn tùy thuộc vào nhiều yếu tố khác như: chất lượng dịch vụ tại mỗi cơ sở y tế, thời điểm tiến hành phẫu thuật, thiết bị, máy móc, phương pháp phẫu thuật… Người bệnh nên liên hệ với cơ sở y tế, nhận tư vấn từ bác sĩ để biết được chi phí phẫu thuật u xơ thần kinh với trường hợp của bản thân là bao nhiêu, bao gồm những khoản phí nào…

Phẫu thuật bệnh u xơ thần kinh ở đâu?

Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh quy tụ đội ngũ chuyên gia hàng đầu, bác sĩ giàu kinh nghiệm và có trình độ chuyên môn cao ở nhiều lĩnh vực. Trong đó, nhiều bác sĩ Phẫu thuật thần kinh có tay nghề cao, dày dặn kinh nghiệm trong phẫu thuật u xơ thần kinh nói riêng và các loại u não nói chung.

Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh còn đầu tư nhiều trang thiết bị, máy móc chuyên dụng hiện đại ngang tầm các nước phát triển như: hệ thống robot mổ não Modus V Synaptive ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI), hệ thống kính vi phẫu K.Zeiss Kinevo 900 mới nhất tại Việt Nam, hệ thống máy siêu âm cắt hút khối u CUSA, hệ thống mổ nội soi cột sống UBE, hệ thống MRI 1,5 - 3 Tesla, hệ thống chụp CT 768 lát cắt… Qua đó có thể hỗ trợ tích cực cho các cuộc thăm khám và phẫu thuật u xơ thần kinh hiệu quả, góp phần hạn chế rủi ro, nâng cao mức độ an toàn, hiệu quả tối ưu cho người bệnh.

Để đặt lịch thăm khám, tư vấn các vấn đề về sức khỏe tại Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, Quý khách vui lòng liên hệ:

Tóm lại, phẫu thuật u xơ thần kinh hiện là phương pháp điều trị phổ biến góp phần giúp người bệnh cải thiện triệu chứng, nâng cao chất lượng cuộc sống… Người bệnh nên phẫu thuật u xơ thần kinh ở cơ sở y tế uy tín có chuyên khoa phẫu thuật thần kinh để nhận được lợi ích tối ưu, đảm bảo an toàn, hạn chế nguy cơ gặp biến chứng.