Chế độ ăn cho người sau mổ não đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ quá trình hồi phục của người bệnh. Tuân thủ các nguyên tắc dinh dưỡng góp phần giúp người bệnh sớm khỏe lại và tăng cường thể trạng.
Bài viết được tư vấn bởi Trung tâm Thông tin Y khoa, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM
Vai trò quan trọng của chế độ ăn cho bệnh nhân sau phẫu thuật não
Thân nhân của người bệnh có thể tham khảo ý kiến bác sĩ, chuyên gia dinh dưỡng về việc xây dựng chế độ ăn cho người sau mổ não, nhằm đảm bảo cung cấp đầy đủ dưỡng chất giúp phục hồi mô và duy trì các chức năng quan trọng.
Sau phẫu thuật, cơ thể người bệnh cần nhiều năng lượng và chất dinh dưỡng phù hợp. Tiêu thụ thực phẩm giàu protein, vitamin và khoáng chất… sẽ góp phần tái tạo mô, tăng cường hệ miễn dịch. Omega-3, vitamin B và các chất chống oxy hóa hỗ trợ chức năng não, cải thiện khả năng tập trung. Chế độ ăn uống cân bằng còn giúp ngăn ngừa các biến chứng như nhiễm trùng, táo bón…; đồng thời có thể cải thiện tâm trạng và giảm lo âu, hạn chế tác dụng phụ của những phương pháp điều trị như hóa trị, xạ trị… (1)
Một số thực phẩm như gừng, nghệ và các loại hạt có tác dụng chống viêm, giúp giảm sưng tấy sau phẫu thuật. Duy trì cân nặng ổn định thông qua chế độ dinh dưỡng hợp lý cũng góp phần hỗ trợ sức khỏe tổng thể và đẩy nhanh quá trình hồi phục.
Người bệnh sau mổ não thường trải qua cảm giác mệt mỏi, chán hoặc khó ăn, thiếu hụt dinh dưỡng. Vì vậy, xây dựng chế độ ăn cho người sau mổ não khoa học, phù hợp, cân bằng theo hướng dẫn của bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng là rất cần thiết để người bệnh mau khỏe, hỗ trợ điều trị hiệu quả.
Nguyên tắc chung của chế độ dinh dưỡng sau mổ não
Người bệnh cần tham vấn ý kiến bác sĩ về chế độ ăn cụ thể. Có thể tham khảo một số nguyên tắc chung để xây dựng chế độ ăn cho người sau mổ não hợp lý và hiệu quả bao gồm:
1. Ăn đa dạng thực phẩm
Chế độ ăn cho người sau mổ não cần có các loại thực phẩm giàu axit béo Omega-3 như cá thu, cá hồi, dầu gan cá tuyết, hàu, cá mòi, cá cơm, trứng cá muối, hạt lanh, hạt chia, quả óc chó và đậu nành… Omega-3 đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ tế bào não và cải thiện khả năng truyền dẫn thông tin. Ngoài ra, thực phẩm này còn hỗ trợ phục hồi trí nhớ và khả năng nhận thức.
Người sau phẫu thuật cũng nên chú ý thêm các loại rau và quả như củ cải, rau cải xanh, rau chân vịt, cà chua, quả bơ, đu đủ và xoài… vào thực đơn để bổ sung vitamin E, có tác dụng bảo vệ tế bào thần kinh.
Sau phẫu thuật, một số người bệnh thường kiêng ăn rau muống, thịt gà, trứng, thịt bò, hải sản và các món chế biến từ gạo nếp… vì sợ để lại sẹo. Điều này chưa hoàn toàn đúng hoặc chỉ đúng với những trường hợp có thể trạng dị ứng với thành phần nào đó. Đối với người bệnh sau mổ não có thể trao đổi thêm với bác sĩ về việc có cần kiêng những loại thực phẩm này hay không.
2. Ưu tiên thực phẩm giàu protein
Chưa có bằng chứng đáng tin cậy cho thấy thịt gà và hải sản ảnh hưởng tiêu cực đến quá trình làm lành vết thương. Ngược lại, đây là những nguồn protein quý giá, rất cần thiết cho sự hồi phục của cơ thể sau mổ não.
Khi được cung cấp đủ lượng protein, cơ thể sẽ kích thích quá trình tái tạo mô và rút ngắn thời gian lành vết thương, đặc biệt là sau phẫu thuật u não. Ngoài ra, protein còn hỗ trợ phát triển cơ bắp và tăng cường chức năng của nhiều cơ quan khác trong cơ thể, góp phần nâng cao sức khỏe tổng thể, giúp hạn chế nguy cơ suy nhược, một tình trạng thường gặp ở người bệnh sau phẫu thuật.
3. Kiểm soát lượng thực phẩm tiêu thụ
Sau phẫu thuật, người bệnh thường được gia đình bồi bổ nhằm giúp cơ thể sớm phục hồi. Tuy nhiên, việc dung nạp quá mức dinh dưỡng có thể gây ra những tác dụng phụ như khó tiêu, chướng bụng, táo bón, thừa cân, béo phì… Điều này cũng có thể kích thích sự phát triển của các bệnh lý tiềm ẩn như tiểu đường hay mỡ máu cao…
Vì vậy, việc kiểm soát khối lượng thực phẩm trong chế độ ăn cho người sau mổ não là rất quan trọng. Người bệnh và gia đình cần tham khảo ý kiến bác sĩ, chuyên gia dinh dưỡng về khối lượng thực phẩm tiêu thụ trong ngày sao cho phù hợp.
4. Ưu tiên thức ăn mềm, dễ tiêu hóa
Sau phẫu thuật não, người bệnh thường gặp khó khăn trong việc nhai nuốt. Do đó, gia đình nên cho người bệnh dùng thức ăn mềm, lỏng và dễ tiêu hóa. Cần tránh các thực phẩm quá khô và cứng, vì có thể làm tăng cảm giác khó nuốt, gây khó khăn cho quá trình tiêu hóa. Thay vào đó, hãy tập trung vào các món ăn mềm và dễ tiêu như cháo, súp hoặc các loại rau nấu chín…
Gợi ý chế độ ăn cho người sau mổ não giúp nhanh hồi phục hơn
Như đã nói, trong mọi trường hợp, người bệnh cần tư vấn bác sĩ về chế độ ăn phù hợp. Có thể tham khảo các gợi ý sau và cân nhắc áp dụng:
1. Chế độ ăn Ketogenic
Là một phương pháp ăn kiêng giàu chất béo tốt và nghèo carbohydrate, buộc cơ thể chuyển sang đốt cháy chất béo thay vì carbohydrate để lấy năng lượng. Chế độ ăn này có thể hỗ trợ người sau mổ não giảm viêm và cung cấp nguồn năng lượng ổn định cho não.
- Lợi ích tiềm năng:
- Giúp làm giảm sự phát triển của tế bào khối u.
- Cung cấp nguồn năng lượng thay thế cho tế bào não.
- Giảm mệt mỏi và cải thiện khả năng nhận thức trong quá trình điều trị.
- Cách bắt đầu:
- Tập trung vào các thực phẩm giàu chất béo tốt như quả bơ, dầu ô liu, quả óc chó và các loại hạt…
- Bổ sung protein từ các nguồn như thịt, cá và trứng… với lượng vừa phải.
- Hạn chế carbohydrate bằng cách tránh ăn ngũ cốc, rau có tinh bột và thực phẩm có đường…
2. Chế độ ăn chống viêm
Chế độ ăn này tập trung vào việc tiêu thụ các thực phẩm giàu chất chống oxy hóa, chất xơ và vitamin có thể giúp kiểm soát tình trạng viêm, hỗ trợ ngăn ngừa, mang lại tác động tích cực cho người đang điều trị ung thư.
Thực phẩm chính cần có:
- Trái cây và rau quả, đặc biệt là các loại quả mọng, rau xanh và rau họ cải chứa nhiều chất chống oxy hóa.
- Các loại cá béo như cá hồi, cá thu, cá ngừ… giàu axit béo Omega-3 giúp giảm viêm.
- Các loại hạt, dầu ô liu… cung cấp chất béo lành mạnh và vitamin.
- Các loại gia vị như nghệ, gừng… nên được bổ sung vào chế độ ăn hàng ngày.
3. Chế độ ăn ưu tiên dựa trên thực vật
Người sau phẫu thuật não cần xây dựng thực đơn có nhiều loại thực phẩm nguyên chất, có nguồn gốc từ thực vật, giàu chất chống oxy hóa, vitamin và khoáng chất. Chế độ ăn này có thể giúp giảm viêm và hỗ trợ sức khỏe tổng thể, cải thiện hệ miễn dịch, giảm nguy cơ mắc bệnh mạn tính.
Cách bắt đầu:
- Tiêu thụ nhiều trái cây, rau xanh, ngũ cốc nguyên hạt và các loại hạt…
- Hạn chế sử dụng các sản phẩm có nguồn gốc từ động vật như thịt, sữa và trứng…
- Đảm bảo nạp đủ protein từ các nguồn thực vật như đậu, đậu nành…
Người bệnh sau mổ não nên ăn gì, kiêng gì?
Chế độ ăn cho người sau mổ não cần duy trì sự cân bằng với các chất dinh dưỡng thiết yếu, giúp cơ thể phục hồi mô và duy trì sức mạnh. Một số nguồn thực phẩm được khuyến nghị bao gồm protein nạc, chất béo lành mạnh, ngũ cốc nguyên hạt, trái cây và rau củ quả… Người bệnh cần uống đủ nước, bổ sung các loại thực phẩm cung cấp nước như dưa leo, cam và dưa hấu…
Thực phẩm chế biến thường chứa chất béo không lành mạnh, thực phẩm chứa quá nhiều đường và chất phụ gia nhân tạo có thể gây viêm và tiềm ẩn nguyên nhân khởi phát các vấn đề sức khỏe khác. Vì vậy, người bệnh sau mổ não cần hạn chế các loại thực phẩm này, đồng thời nên tránh tiêu thụ thực phẩm, món ăn chứa nhiều muối như đồ đóng hộp, thịt chế biến sẵn và thức ăn nhanh… nhằm ngăn chặn tình trạng huyết áp cao và tăng tích nước.
Chế độ ăn cho người phẫu thuật não cần lưu ý gì thêm?
Uống nhiều nước trước, trong và sau khi phẫu thuật là rất cần thiết. Điều này giúp đảm bảo cơ thể người bệnh được cung cấp đủ nước, hỗ trợ các tác động của thuốc điều trị như hóa trị, ngăn ngừa nhiễm trùng bàng quang và tránh táo bón… Nếu người bệnh bị tiêu chảy hoặc nôn mửa do tác dụng phụ của quá trình điều trị, cần bù lại lượng nước và khoáng chất đã mất bằng cách uống nhiều nước, sử dụng các sản phẩm bổ sung nước, bù chất điện giải… (2)
Người bệnh không được sử dụng bất kỳ loại chất kích thích nào như bia, rượu, thuốc lá hoặc cà phê… do những chất này có thể làm giãn mạch, tăng áp lực trong não, cản trở quá trình phục hồi và gây hại cho tế bào não.
Để đặt lịch thăm khám, tư vấn về sức khỏe, Quý khách vui lòng liên hệ trực tiếp qua:
Tóm lại, bài viết đã cung cấp những thông tin cơ bản về chế độ ăn cho người sau mổ não và cách chăm sóc người bệnh. Người bệnh sau mổ não ngoài việc tuân thủ các nguyên tắc dinh dưỡng, cần dùng thuốc theo đúng phác đồ và tái khám định kỳ theo bác sĩ chỉ định. Trong trường hợp có dấu hiệu bất thường, nên nhanh chóng đến bệnh viện để được bác sĩ kiểm tra, thăm khám.
