Lịch sử kiến tạo hồ Ba Bể

Theo tiếng địa phương, hồ Ba Bể là "Slam Pé" (ba hồ), là tên gọi chung của 3 hồ thông nhau gồm Pé Lầm, Pé Lù và Pé Lèng. Hồ Ba Bể được hình thành cách đây hơn 200 triệu năm, do cuộc kiến tạo lục địa Đông Nam Á cuối kỷ Camri đã đưa một khối nước khổng lồ với bề mặt xấp xỉ 5 triệu m2 và chiều dày hơn 30m lên lưng chừng vùng núi đá vôi, tạo ra hồ Ba Bể.

Giá trị lớn nhất của Hồ Ba Bể là cảnh quan địa chất độc đáo. Theo các nhà địa chất của Viện địa chất Việt Nam và Hội địa chất Bỉ đã khẳng định, đá vôi tại vùng hồ Ba Bể có niên đại 450 triệu năm và là đá vôi cổ có đặc điểm kiến tạo rất đặc biệt. Bởi trong quá trình biến đổi địa chất, đá vôi ở khu vực này đã biến thành những mảng đá hoa cương. Cùng với đó, đáy hồ Ba Bể có một lớp đất sét dày tới 200m bịt kín, chính địa tầng sét này không cho nước thoát xuống và hồ được hình thành.

Giá trị nổi bật của hồ là đa dạng sinh học. Đây là hồ nước ngọt thiên nhiên lớn nhất Việt Nam. Hồ Ba Bể có chiều dài hơn 8km, chỗ rộng nhất khoảng 3km, sâu khoảng 20 đến 30m. Hồ ở độ cao 145m so với mặt nước biển, diện tích mặt hồ khoảng 500ha được bao bọc bởi những dãy núi đá vôi có nhiều suối ngầm và hang động. Ðoạn giữa các hồ hơi eo lại. Giữa lòng hồ có hai đảo nhỏ nổi lên (đảo An Mã và đảo Bà Góa). Xung quanh hồ là quần thể du lịch Ao Tiên, đảo Pò Giả Mải, động Puông, thác Đầu Đẳng... Ngoài những giá trị về mặt cảnh quan và địa chất, hồ Ba Bể còn là nơi cư ngụ của khoảng 50 loài cá nước ngọt, trong đó có những loài cá rất quý hiếm như cá cóc Ba Bể, cá chiên, cá lầm xanh, cá sình ga…. và nhiều loài thực vật quý hiếm có tên trong Sách Đỏ Việt Nam như nghiến, đinh, lim, trúc dây…

Đổ vào hồ Ba Bể có 3 dòng chảy chủ yếu từ sông Chợ Lùng đổ vào hồ tại bản Pác Ngòi; suối Nam C­ường từ phía Bắc huyện Chợ Đồn đổ vào hồ tại bản Bó Lù và sông Tả Han bắt nguồn lừ Xuân Lạc đổ vào phía Tây hồ ở Cốc Tộc. Nư­ớc hồ Ba Bể biến động theo mùa mưa và mùa khô, mức chênh lệch giữa 2 mùa khoảng từ 1 - 2m, trở thành nơi điều tiết nư­ớc cho sông Năng từ cửa Bế Cam trở xuôi. Nhờ hệ thống hồ, sông, suối, núi rừng, hang động bao quanh đã giữ cho nước hồ Ba Bể có nhiệt độ trung bình năm khoảng 22oC. Mùa đông ấm áp, mùa hè mát mẻ.

Đến hồ Ba Bể, du khách có thể dạo quanh hồ nước bằng thuyền độc mộc rất đặc trưng của dân tộc bản địa hoặc bằng thuyền máy ngắm nhìn nhiều thắng cảnh tự nhiên.

Với nhiều nét đặc trưng độc đáo và thắng cảnh thiên nhiên đẹp, tháng 3/1995, hồ Ba Bể đã được Hội nghị Hồ nước ngọt thế giới tổ chức tại Mỹ công nhận là một trong 20 hồ nước ngọt đặc biệt của thế giới cần được bảo vệ và phát triển. Ngày13/03/1977, Ba Bể được công nhận là danh lam thắng cảnh và di tích lịch sử. Ngày 30/09/1996, hồ Ba Bể được Bộ Văn hóa Thông tin công nhận là Di tích lịch sử văn hoá. Cuối năm 2004, Vườn quốc gia Ba Bể được công nhận là di sản Asean, đặc biệt trong đó có hồ Ba Bể - một trong những hồ nước ngọt tự nhiên lớn nhất Việt Nam, đã được công nhận là di tích lịch sử văn hóa quốc gia năm 1996.

Hồ cách thị trấn Chợ Rã (huyện Ba Bể) 18km. Từ thị xã Bắc Kạn, chúng ta có thể đi đến hồ Ba Bể theo 2 cách: Theo tỉnh lộ 256 từ thị xã Bắc Kạn tới Ba Bể dài hơn 60 km; theo tỉnh lộ 257 từ thị xã Bắc Kạn đến Chợ Đồn và đi tiếp đến Ba Bể dài khoảng 70 km./.