Nốt ruồi là một phần tự nhiên của da mà hầu hết mọi người đều có. Tuy nhiên, không phải tất cả nốt ruồi đều vô hại. Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về nốt ruồi ác tính và 6 cách nhận biết.
1Thế nào là nốt ruồi ác tính?
Nốt ruồi ác tính, còn được gọi là "nốt ruồi melanoma", là một loại khối nang hoặc bướu trên da và có khả năng tiến triển thành ung thư da. Chúng chủ yếu xuất phát từ tế bào melanocytes, những tế bào sinh ra melanin - chất quyết định màu sắc cho da. Loại nốt ruồi này thường có màu đen hoặc nâu, có thể thay đổi kích thước, hình dạng và màu sắc theo thời gian.
Điều quan trọng là không phải tất cả nốt ruồi đen đều ác tính, nhưng việc nhận biết và theo dõi chúng là quan trọng để phát hiện sớm bất kỳ dấu hiệu bất thường nào.
Phân biệt nốt ruồi bình thường và nốt ruồi ác tính
2Những ai dễ bị nốt ruồi ác tính?
Dưới đây là một số một số yếu tố nguy cơ khiến cho người ta dễ bị nốt ruồi ác tính:
- Tiếp xúc thường xuyên với ánh sáng mặt trời, đặc biệt là ánh sáng cường độ mạnh: Tia tử ngoại (UV) từ mặt trời có thể gây hại cho tế bào da và góp phần vào sự phát triển của nốt ruồi ác tính.
- Tiếp xúc với hóa chất độc hại và nhiễm độc như Arsenic (thạch tín): Tiếp xúc với các hóa chất này qua công việc hoặc môi trường có thể tăng nguy cơ phát triển các khối u da ác tính.
- Có nốt ruồi ở các vùng thường xuyên chịu cọ xát, như lòng bàn tay, bàn chân, cạp quần, quai áo: Có thể dẫn đến bị tổn thương dễ dàng hơn, làm tăng nguy cơ biến đổi của nốt ruồi và gây ra sự phát triển của nốt ruồi ác tính.
- Tiền sử gia đình: Người có tiền sử gia đình mắc bệnh ung thư hắc tố có nguy cơ mắc nốt ruồi ác tính cao hơn.
Tiếp xúc thường xuyên với ánh sáng mặt trời khiến nốt ruồi ác tính phát triển
3Các dấu hiệu nhận biết nốt ruồi ác tính
Để xác định các đặc điểm của nốt ruồi bất thường, người ta thường sử dụng nguyên tắc “ABCDE”[1]:
Độ đối xứng (Asymmetry)
Đối với nốt ruồi bình thường, hai nửa thường đối xứng nhau. Nhưng đối với nốt ruồi ác tính, hai phía không đối xứng.
Viền của nốt ruồi (Border)
Trong khi các nốt ruồi lành tính có đường viền cong và mềm mại, viền của nốt ruồi ác tính thường không đều và không rõ ràng. Nếu viền mờ, xám, có hình vỏ sò hoặc không đều thì có thể xem là dấu hiệu xấu.
Màu sắc (Color)
Màu sắc của nốt ruồi ác tính thường đa dạng, bao gồm màu đen, nâu, xanh đậm và đỏ. Sự phân bố thay đổi màu sắc không đồng đều trong một nốt ruồi cũng chính là dấu hiệu nhận biết nốt ruồi ác tính.
Đường kính (Diameter)
Thông thường, nốt ruồi lành tính có kích thước đường kính nhỏ hơn 6mm. Do đó, nốt ruồi có đường kính lớn hơn 6mm sẽ bị coi là bất thường.
Kích thước và hình dạng (Enlarging)
Nốt ruồi thông thường sẽ giữ nguyên kích thước và hình dạng. Việc nốt ruồi thay đổi hình dạng, màu sắc và kích thước một cách nhanh chóng chính là dấu hiệu xấu.
Một số dấu hiệu khác
Ngoài những dấu hiệu trên, nếu bạn có bất kỳ triệu chứng nào khác như ngứa, chảy máu, hoặc đau tại vùng có nốt ruồi, hãy nhanh chóng đến các cơ sở y tế để được thăm khám kịp thời.
Các dấu hiệu nhận biết nốt ruồi ác tính
4Các yếu tố nguy cơ khiến hình thành nốt ruồi ác tính
Có một số yếu tố nguy cơ có thể làm tăng khả năng hình thành nốt ruồi ác tính. Dưới đây là những yếu tố này:
Nốt ruồi bẩm sinh lớn
Những nốt ruồi bẩm sinh lớn, đặc biệt là nốt ruồi lớn hơn 20mm, có khả năng cao dễ trở thành dạng ác tính. Kích thước lớn và đặc điểm cấu trúc của chúng có thể là dấu hiệu của sự phát triển bất thường của các tế bào da.
Xuất hiện nốt ruồi bất thường
Nếu bạn thấy xuất hiện nốt ruồi mới sau tuổi 30, hoặc nếu nốt ruồi có hình dạng và màu sắc lạ thường, hãy nhanh chóng đi kiểm tra để có thể can thiệp kịp thời.
Việc phát hiện sớm và theo dõi các nốt ruồi nghi ngờ ác tính này có thể giúp ngăn chặn sự phát triển của chúng.
Xuất hiện nhiều nốt ruồi
Sự xuất hiện của nhiều nốt ruồi có thể là nguy cơ tiềm tàng cho việc hình thành các tế bào ác tính. Vì vậy, bạn hãy thăm khám định kỳ để tạo điều kiện cho việc theo dõi và phát hiện sớm các nốt ruồi bất thường hoặc ác tính.
Có tiền sử ung thư, hoặc người trong gia đình bị ung thư hắc tố
Nếu trong gia đình bạn có người mắc ung thư hắc tố, nguy cơ mắc bệnh ở các thành viên khác sẽ cao hơn. Việc chia sẻ thông tin này với bác sĩ là quan trọng để họ có thể thực hiện kiểm tra và theo dõi định kỳ để đảm bảo sức khỏe da của bạn.
Những nốt ruồi bẩm sinh lớn có khả năng cao trở thành dạng ác tính
5Làm thế nào để xử lý nốt ruồi không mong muốn?
Nếu bạn có nốt ruồi không mong muốn hoặc nghi ngờ về tính chất của chúng, bạn không nên cố gắng loại bỏ nó bằng các biện pháp tại nhà hoặc tại các cơ sở không có chuyên môn.
Việc tự xử lý nốt ruồi có thể dẫn đến các hậu quả không mong muốn như sẹo hoặc nhiễm trùng. Bên cạnh đó, loại bỏ nốt ruồi khi chưa biết đó là nốt ruồi lành hay ác tính cũng khiến việc nhận biết và điều trị kịp thời các bệnh lý trở nên khó khăn hơn.
Thay vào đó, bạn hãy đến các chuyên khoa da liễu để được thăm khám và tư vấn. Bác sĩ sẽ tiến hành một cuộc kiểm tra chuyên sâu và để phân biệt nốt ruồi lành tính và ác tính trước khi quyết định có nên loại bỏ hay không.
Phương pháp xử lý nốt ruồi có thể bao gồm việc lấy mẫu và kiểm tra, sau đó loại bỏ nốt ruồi bằng nhiều phương pháp như phẫu thuật cắt bỏ , đốt điện, laser.
Sau điều trị, bệnh nhân sẽ được theo dõi định kỳ để không bỏ sót bất kỳ dấu hiệu hay biến chứng bất thường nào.
Hãy đến các cơ sở y tế để loại bỏ nốt ruồi không mong muốn
6Phòng ngừa nốt ruồi ác tính như thế nào?
Phòng ngừa luôn tốt hơn điều trị. Dưới đây là một số cách để bạn phòng ngừa nốt ruồi ác tính:
- Sử dụng kem chống nắng với chỉ số SPF cao trên 30 để bảo vệ da khỏi tác động của tia UV.
- Tránh tiếp xúc quá nhiều với ánh nắng mặt trời, đặc biệt là hạn chế tiếp xúc với nắng vào giờ cao điểm (từ 10 giờ sáng đến 4 giờ chiều).
- Kiểm tra định kỳ nốt ruồi trên cơ thể để phát hiện sự thay đổi. Nếu bạn thấy bất kỳ thay đổi nào, hãy đến thăm khám tại các cơ sở y tế.
Sử dụng kem chống nắng để bảo vệ da khỏi tác động của tia UV mặt trời
7Khi nào nên gặp bác sĩ?
Dấu hiệu cần gặp bác sĩ
Hãy đến thăm khám tại các cơ sở y tế uy tín khi cơ thể bạn có những dấu hiệu sau:
- Nốt ruồi thay đổi kích thước, màu sắc hoặc hình dạng.
- Nốt ruồi xuất hiện sau tuổi 30.
- Nốt ruồi gây ngứa, chảy máu hoặc đau.
- Nốt ruồi có viền không đều hoặc không rõ ràng.
Khoa Da liễu tại một số bệnh viện uy tín
Khi nhận thấy các dấu hiệu nốt ruồi ác tính, hãy đến khám tại các cơ sở y tế uy tín. Một số bệnh viện mà bạn có thể tham khảo:
- Tại TP.HCM: Bệnh viện Da liễu TPHCM, khoa da liễu của Bệnh viện Khoa An 115.
- Tại Hà Nội: Bệnh viện Da liễu Trung ương, khoa da liễu của Bệnh viện Bạch Mai.
Gặp bác sĩ da liễu khi nhận thấy những thay đổi bất thường của nốt ruồi
Trên da trung bình một người có từ 10-40 nốt ruồi, hầu hết sẽ là nốt ruồi lành tính nhưng cũng có thể có nốt ruồi ác tính. Vì vậy, nếu thấy những biểu hiện bất thường của nốt ruồi, bạn hãy nhanh chóng đến thăm khám để có biện pháp can thiệp kịp thời.
